kamien moore'a

Dlaczego kamień?
Dlatego, że kamień jest dla mnie zapowiedzią przygody. Nigdy nie rzeźbiłem z
modelu, zawsze noszę rzeźbę tylko w głowie, ale nigdy nie powstaje ona zgodnie
z moimi planami. Zawsze mnie zaskakuje. Bo kamień ma swoje słoje jak drzewo,
ma swoją twardość... To nie znaczy, że moją pracą kieruje przypadek czy że
oddaję się kamieniowi. Czasami się mówi: "Uszanować kamień".
Dla mnie to bzdura - gdybym chciał szanować kamienie, to bym zabiegał o to,
żeby zostały w ziemi. Kamień stawia opór i muszę go pokonać, przyjmując jednak
część stawianych przez niego warunków. I lubię ten opór kamienia, bo sprawia,
że forma, do której dochodzę, ma większy sens.
{...}

Wolisz kamień od drewna?
Drewno bywa bardzo przyjemne, na przykład jesienią, kiedy mocno pachnie pod
każdym cięciem. Ale ścięte drzewo dla mnie jest już materią martwą, a kamień,
czy w ziemi, czy ponad ziemią, wciąż żyje. Jest częścią żywej natury. Poza tym
drewno stwarza pewne ograniczenia: mogę je eksponować tylko w
pomieszczeniu zamkniętym, bo inaczej zmurszeje. A kamieniowi dobrze jest
wszędzie.

Co byś wykuł, gdybyś miał blok marmuru tak wielki jak ten, z którego Michał Anioł zrobił
Dawida?
Wielkość kamienia nie jest dla mnie ważna, bo największą frajdą jest dla mnie
zmieścić się w tym, co jest mi dane. Zauważyłem zresztą, że podświadomie
wybieram kamienie jakby trochę za małe. Mało miałem w życiu takiego komfortu,
żebym mógł dużo odrzucić z kamienia. Zawsze ledwo się mieściłem, prawie na
styk. I najczęściej okazywało się, że zdjąłem tylko centymetr. To taka dziwna
gra wyobraźni z materią zastaną.

Mówisz: "Odrzucić z kamienia"... Pamiętam czeski film rysunkowy, który zaczynał się od hasła:
"W każdym kamieniu ukryta jest rzeźba", a potem przez cały film jakiś facet miotał się i
wrzeszczał: "Gdzie jest ta rzeźba?!"...
No bo właśnie tak jest. Rzeźba jest ukryta i trzeba ją wydobyć. I tu wychodzi
różnica pomiędzy drewnem a kamieniem. Kiedy Wit Stwosz tworzył Ołtarz
Mariacki, miał wysuszone bale z wyciętym rdzeniem, żeby nie pękały, i on w nich
rzeźbił. Czyli odrzucał. Kiedy ja pracuję w drewnie, to nie odrzucam, tylko
doczepiam, dołączam. Buduję rzeźbę z dodawanych fragmentów. A kiedy rzeźbię
w kamieniu, to odrzucam. Drewnu dodaję, a kamieniowi odbieram. To całkiem
inna natura pracy.

Mówiłeś o twardości kamienia. A czy kamień ma ciepło?
Tak. Dla mnie na przykład chłodny jest granit. A marmur, który ze swej istoty jest
materiałem chłodnym i który na południu Europy kładzie się na posadzki, żeby
chłodził wnętrze, w rzeźbie zimny wcale nie jest. Ale lubię granit. Lubię też
pogardzany powszechnie wapień, w którym tak świetnie czuł się Brancusi. Ma
piękną strukturę, niezliczone wgłębienia, które sprawiają, że ta materia bardzo
ładnie współpracuje ze światłem. W ogóle kamień fantastycznie z nim
współpracuje. Jest materiałem naturalnym, więc pięknie rysuje go zarówno
słońce, jak i pochmurny dzień. A taki gips pochłania światło i jest z tym już
problem, bo trzeba go specjalnie eksponować.

A piaskowiec?
Piękny, głęboko znaczący. Wpisane jest w niego przemijanie, bo jest nietrwały.

Czy w Polsce jest marmur?
Mamy dwa marmury, z których jeden nazywa się Biała Marianna, a drugi - Zielona
Marianna. Reszta to wapienie, które są wciąż w transformacji i nie stały się
jeszcze marmurami. Nie skrystalizowały się, bo są młode. Występują głównie na
Kielecczyźnie. Wyglądają jak przekrojony salceson. To fragmenty marmuru
bardzo luźno związane poprzez margle i glinę. Po przecięciu toczy się między
nimi piękne życie, ale trwały to ten materiał nie jest.

Kiedy ja coś napiszę, to mogę skreślić i napisać na nowo. Ty nie. To straszna odpowiedzialność, bo
jednym uderzeniem możesz zniszczyć kamień.
I to jest właśnie to, czego zrobić nie możesz.

Zniszczyć?
Nie - myśleć, że go zepsujesz. Taka myśl strasznie wiąże ręce. Kiedy pracuję w
kamieniu, to dostaję kopa, walczę, jak mogę, i tyle. Jak powiedziałem, nie
potrafię uszanować kamienia, bo bym
nie był rzeźbiarzem. Dobieram się do niego, i już.

A skaleczył Cię kiedyś?
Kamień? Pewnie, i to wiele razy. (...)

Czy rzeźbiarz miewa takie marzenie, żeby jego rzeźba wyszła z kamienia?
Niby takich marzeń się mieć nie powinno, bo granice kamienia są wyraźne,
można wyczuć je wzrokiem i dotykiem. Ale zdarzyło mi się kiedyś widzieć kamień
poza jego granicami. To było we Włoszech, przed rzeźbami Michała Anioła. Jemu
się udało, więc jednak jest to możliwe.


Zródło: Gazeta. pl, 25.09.2004